Salomon ‘Sal’ Meijer
Amsterdam 1877 – 1965 Blaricum
Sal was een Nederlandse kunstschilder, vooral bekend van zijn schilderijen en etsen van katten en van de Amsterdamse grachten en straten. Een tijdgenoot zei ooit over zijn werk “dat het wel leek alsof Meijer altijd tijdens een luchtalarm werkte want er waren nauwelijks mensen te bespeuren op zijn schilderwerken”.
jeugd
Sal Meijer werd geboren aan Zwanenburgwal 10 als telg van een familie van Joodse diamantbewerkers. In zijn jonge jaren was hij werkzaam als diamantversteller en volgde tegelijkertijd een kunstopleiding. Salomon groeide op toen de welvarende periode van de diamantindustrie goed en wel voorbij was. Op dertienjarige leeftijd zat er voor Sal dan ook niets anders op te gaan werken om zijn familie bij te staan. Hij volgde zijn vader en moeder in hun beroep en werd diamantversteller, het hulpje van de diamantslijper. Daarnaast had hij enkele andere bijbaantjes om de tekenlessen in de avonduren, die hij vanaf 1898 volgde, te kunnen bekostigen.
Hij verliet het diamantvak in 1914 en wijdde zich volledig aan de schilderkunst. Zijn eerste solotentoonstelling vond plaats in 1926.
Blaricum
Zijn huwelijk met de niet-Joodse Liesje Giehl in 1930 veroorzaakte zoveel problemen met zijn ouders dat hij een jaar later met zijn vrouw, hun zes katten en zijn schildersezel naar Blaricum verhuisde, waar zich een grote kunstenaarsgemeenschap bevond.
bijbaantjes
Om rond te komen kluste Meijer bij als vertegenwoordiger in reformartikelen en oppasser in een badhuis. Agnes Grondman schreef in haar boek ‘Sal Meijer, Zo naïef nog niet’ dat Meijer nog, als man van zeventig, huren zou hebben geïnd voor huiseigenaren. Zijn kleine huis in Blaricum verhuurde hij gedeeltelijk aan zomergasten, die daar 3,50 gulden per dag voor betaalden. “Voor Meijer, zijn vrouw, de zes katten en de schildersezel (…) bleef er één kamer beneden over en het zoldertje, dat volgepakt stond met schilderijen.”
WO II
Na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en de Duitse bezetting van Nederland mocht Meijer niet meer exposeren. Wel overleefde hij de oorlog.
subsidie
Minister Cals schrijft hem in 1955: “Hierbij deel ik u mede, dat ik heb besloten u in verband met uw betekenis voor de ontwikkeling van de Nederlandse beeldende kunst en in aanmerking genomen uw financiële omstandigheden een subsidie toe te kennen van duizend gulden.”
‘kunde’ in plaats van kunst
Door de simpelheid van Meijers schilderijen en zijn bescheiden houding – hij noemde zijn schilderijen geen kunstwerken maar “schilderstukjes” – kreeg zijn werk vaak het stempel “naïef” of “primitief” opgedrukt. Sal deed eigenlijk niets anders dan het vastleggen van het gewone, zichtbare leven op een simpele, heldere manier. Hij noemde zijn schilderijen dan ook ‘kunde’ in plaats van kunst. Hij bleef ook steeds bijbaantjes nodig hebben om rond te kunnen komen.
kentering
In 1957 vond er echter een kentering plaats. In 1957 werd hij gehuldigd door de kunstenaarsvereniging van Blaricum naar aanleiding van zijn 80ste verjaardag. Hierbij kocht het rijk zijn schilderij van de Raamgracht in Amsterdam aan.
katten
Onder het kopje ‘Onze grootste moderne primitief – Schilder van betekenis’ publiceerde Kasper Niehuis een artikel over de schilder. Een citaat uit dit artikel “Sal Meijer is de Raphaël der katten“.
Sal Meijer schilderde bij voorkeur gewone katten; in raskatten was hij niet geïnteresseerd. Katten doen nooit wat je van hen vraagt; om ze stil te laten zitten wond hij bijvoorbeeld het velletje van een bokking om de kraan.
In tegenstelling tot de poezenschilders van de 19e eeuw, zette Meijer zijn katten neer zonder enige wollige snoezigheid. Ze zijn aanwezig, geportretteerd als individuen.
In 1958 hield het Stedelijk Museum in Amsterdam een overzichtstentoonstelling van zijn werk.
overlijden
Sal stierf in 1965 en werd begraven op de Joodse begraafplaats in Muiderberg.
Na zijn dood in 1965 werd een herdenkingstentoonstelling gehouden in slot Zeist. Ook werden zijn werken verzameld voor een expositie in Galerie Mokum. Alleen al op de avond van de opening werd meer dan de helft van zijn werk verkocht. Deze liefde voor Meijers doeken bleek geen eendagsvlieg.
exposites en boekuitgaven
In 1986 volgde het boek ‘Sal Meijer, zo naïef nog niet’ van Agnes Grondman, en in 1990 verscheen een boekje over zijn schilderijen van katten, ‘Sal Meijer: Raphaël der katten’ van Nicole Ex.
In 2007 vond een tentoonstelling van nooit eerder getoonde tekeningen en olieverfschilderijen van Sal Meijer en Melle Oldeboerrigter plaats in de Amsterdamse kunstenaarssociëteit Arti et Amicitiae.
In 2012-2013 werd in het Joods Historisch Museum een tentoonstelling van zijn werk gehouden. Bij de expositie verscheen tevens het boek; ‘Het Amsterdam van Sal Meijer’ (Uitgeverij Bekking & Blitz) van Nino van der Enden en Edward van Voolen.
lidmaatschappen
Sal Meijer was lid van Vereeniging Sint Lucas te Amsterdam, De Brug, de Gooische Schildersvereniging en Kunstenaarsvereniging De Onafhankelijken.
collecties
Het werk van Sal Meijer hangt o.a. in het Joods Historisch Museum en het Kattenkabinet te Amsterdam.
Zijn werk is onder verzamelaars gezocht. Een schilderij bracht in 2009 65.000 euro op.
het is zo als het is
Sal Meijer heeft zich niet geroepen gevoeld om zijn omgeving mooier te maken, hij gaf de typische stilte van de gewone, vredige momenten van de dag weer: het is zo als het is en anders niet.
bron: wikipedia / nrc
